جامعه کبيره

سند زيارت جامعه 

يكي از مقدمات رايج براي استنباط احكام شرعي فقهي، بحث سندي روايات منقول از معصومان (عليهم‏السلام) است و بر اين اساس، روايات را به دسته‏هاي صحيح، حَسَن، موثق، ضعيف و. دسته‏بندي مي‏كنند و براي هر يك از اين دسته‏ها جايگاه خاص و كاربرد ويژه‏اي قائل هستند، يعني برخي از اينها به تنهايي مي‏تواند مستند فتوا قرار گيرد، برخي از اينها در حدّ تأييد كارآيي دارد، برخي از اعتبار ساقط است و اصلاً كارآيي ندارد و. . ليكن چنان كه روشن است اصل اين بحث، موضوعيت و ارزش ذاتي ندارد، بلكه طريقيت دارد و ارزش آن به اين است كه راهي براي اطمينان به صدور حديث از معصوم (عليه‏السلام) است. از اين‏رو گفته‏اند: از هر راهي كه اين اطمينان حاصل شود، كفايت مي‏كند: خواه به عدالت راوي باشد يا به وثاقت وي، به علوّ متن روايت باشد، يا به عمل كردن فقها به متن و اسناد به آن در مقام استدلال يا هر راه ديگر. لذا تصريح كرده‏اند كه اگر متن روايت به گونه‏اي بود كه صدور آن غيرمعصوم ممكن نبود، اطمينان مورد اشاره حاصل مي‏شود و مي‏توان به صدور آن از حجت بالغه الهي مطمئن شد.

متن زيارت جامعه كبيره به گونه‏اي است كه هر منصفي صدور اين معارف بلند را از غير معصوم محال عادي مي‏داند. افزون بر آن كه خطوط كلي آن را با خطوط كلي معارف قرآن كريم كه مرجع نهايي در بررسي روايات است هماهنگ مي‏بيند و اين، چيزي است كه ما را از بحث سندي آن بي‏نياز مي‏كند.[ادب فناي مقربان جلد1 - صفحه 87

السّلام عليكم؛

سلام و درود بر شما

«سلام» از «سَلِمَ» ضدّ خصومت و به معناي شدت موافقتي است كه هيچ‏گونه خلاف و نزاعي در بين نباشد. انقياد، صلح، رضا و امثال آن از لوازم اين معناست[2].

سلام به معناي سلامت است و «السلام عليكم» يعني سلامت از جانب خدا بر شما [مخاطبان] باد[3].

آسان‏ترين ابزار تكريم

مبادله سلام هنگام مقابل شدن با ديگران، ساده‏ترين، آسان‏ترين و ارزشمندترين وسيله براي ابراز ارادت، تكريم وتعظيم‏مخاطب وتحكيم پيوندهاي اجتماعي است. سلام، نوعي تحيّت و درود است. اصل «تحيّت» به معناي طلب حيات براي مخاطب است، خواه حيات ظاهري باشد يا حيات باطني، مادي باشد يا معنوي[4].

.

[1] ـ «السلام» مبتدا، «عليكم» جارّ و مجرور و خبر آن است.

[2] ـ هو ما يقابل الخصومة وهو الموافقة الشديدة فى الظاهر والباطن بحيث لايبقي خلاف فى البين و من لوازم هذا المعني مفاهيم الإنقياد والصلح والرضا (التحقيق، «سلم»).

[3] ـ السلام يكون بمعني السلامة وقول الناس: السلام عليكم أى السلامة من الله عليكم (العين، «سلم»).

[4] ـ أما التحية: فمرجعها إلي طلب الحياة ظاهرة وباطنة، مادية ومعنوية لمن يُحيّي وهذا معني الدعاء له بالسلامة المطلقة أو بالبقاء (التحقيق، «حىّ»). ادب فناي مقربان جلد1صفحه 90

در قرآن كريم آمده است: (تَحيّتهم فيها سلام)[1]؛ تحيت بهشتيان، سلام است. طبق اين آيه، تحيتْ انواعي دارد كه سلام، بهترين آنهاست. از اين رو بهشتيان آن را انتخاب مي‏كنند. به اين ترتيب، سلام‏كننده به كمك سلام، حيات همراه با سلامت، يعني كمال حيات نازل شده از جانب خداوند را براي مخاطب، طلب مي‏كند و در واقع، معناي آن «سلام الله عليك» است؛ چون سلام از اسماي حسناي خداست: (هو الملكُ القدّوس السلام)[2] و مبدأ هر گونه سلام و سلامتي اوست:

اللّهمّ أنت السلام و منك السلام و لك السلام وإليك يعود السلام[3]؛ خدايا! سلام تويي و سلامتي از تو نشأت مي‏گيرد و از آنِ توست و به سوي تو نيز باز مي‏گردد.

از آنجا كه خداي متعال سلام است، سلام و جوابي كه ميان دو نفر رد و بدل مي‏شود (سلام عليك، عليك السلام) عبارت ديگري از (هو الأوّل و الاخر)[4] است.

تذكرّ 1: در معناي فقرات اين دعاي بلند مرتبه مي‏توان گفت:

الف) خداوند سلام است، يعني تمام كمال‏هاي آن ذات اقدس از آسيب عيب و گزند نقصْ سالم است.

ب) خداوند مبدأ فاعلي تمام آثار سودمند و با بركت است پس مبدأ آغازين سلام نيز خداست.

ج) خداوند مالك تمام اسما و افعال و آثار و بالاخره مَلِك همه اشياست و سلام نيز يكي از مماليك اوست. بنابر اين، سلام در اختيار خداست.

.

[1] ـ سوره يونس، آيه 10.

[2] ـ سوره ، آيه 23.

[3] ـ مفاتيح الجنان، ص51، تعقيبات مشتركه نماز. در تهذيب الأحكام، ج6، ص57 «يرجع» به جاي «يعود» آمده است.

[4] ـ سوره حديد، آيه 3. ادب فناي مقربان جلد1صفحه 91

د) خداوند، انجام همه اشيا و پايان تمام امور و مقصد و نهايت همه سائران صائر و تمام سالكانِ متحوّل است. بنابر اين، مرجع پاياني سلام نيز خداست. به بيان ديگر: چون سلام از كلمات طيب است و هر كلام طيّبي به سوي خداوند صعود مي‏كند: (إليه يصعد الكلم الطيّب)[1] و صعود همان قوس رجوع و عود به طرف خداست، لذا بازگشت هر سلام به سوي خداست.

تذكّر 2: برخي سرّ تسميه خداي سبحان به «سلام» را چنين دانسته‏اند: